فراغت بچه ها از مدرسه در فصل تابستان، اغلب موجبات شادی و سرور خودشان را فراهم میکند، اما دغدغه جدیدی به دغدغههای والدین اضافه میکند. والدین تلاش میکنند تا اوقات فراغت فرزندانشان، به بطالت سپری نشود و بیکاری باعث سر رفتن ظرف حوصلهشان نگردد. و البته علاوه بر سرگرمی، بهره خوبی هم از این فرصتهای آزادشان ببرند و اندوخته نیکی داشته باشند. اما در بیشتر مواقع، این تلاش، منجر میشود به ثبتنام در انبوهی از کلاسهای هنری، ورزشی، علمی و … ، و بچهها مدام دارند بین کلاسهای مختلف جابجا میشوند. با کمی تامل، میتوان راهکارهایی پیدا کرد که اوقات فراغت فرزندان هم مفید و مثمر ثمر سپری گردد، هم به دورانی برای کسب تجربههای جدید و لذتهای مشترک خانوادگی تبدیل شود.
من کارم، من کارم!
حتما در بین آشنایان و خویشاوندانتان افرادی از مشاغل مختلف وجود دارند. بسته به میل و علاقه فرزندتان و تواناییهای او، با یکی از این افراد هماهنگ کنید تا پذیرای فرزند شما در مغازه یا محل کارشان باشند و او را به عنوان شاگرد یا کارآموز یا کمکدست خود بپذیرند. این شغل میتواند نجاری، تاسیسات ساختمان، فروشندگی، آشپزی، خیاطی، برنامهنویسی کامپیوتر، آرایشگری، نقاشی ساختمان و یا هر گزینه مناسب دیگری باشد. این کار نوعی فعالیت اقتصادی محسوب میشود و احتمالا دستمزدی نیز برای فرزند شما به همراه دارد. او لذت کار و کسب درآمد و استقلال مالی و البته مدیریت مالی را درک خواهد کرد. علاوه بر اینها، ساخته شدن و رشد شخصیت، رویارویی و درگیری با واقعیتهای زندگی اجتماعی، آشنایی با مشاغل گوناگون، یادگیری چند مهارت و حرفه، و بسیاری خیرات دیگر نیز دستاورد این فعالیتها خواهد بود. این سنت در فرهنگ پیشینیان ما وجود داشته اما امروزه با تحول سبک فرزندپروری و فرهنگ زندگی شهری، رواج کمتری دارد. دقت داشته باشید که برای این امر، فرد قابل اعتمادی را انتخاب کنید و البته خودتان هم نظارت غیرمستقیم و ضمنی روی نحوه کار آنها داشته باشید.
من مسئول گلم هستم
نگهداری از یک موجود زنده، تجربه بسیار جذاب و البته مفیدی برای بچه هاست. این موجود زنده میتواند یک گیاه باشد یا یک حیوان خانگی. اگر در حیاط خانه باغچه دارید و یا در تراستان امکان قرار دادن گلدانهای نسبتا بزرگ را دارید، تجربه کاشتن و نگهداری از یک نهال درخت، یک بوته گل و یا سبزیجات را به فرزندتان هدیه دهید. خوردن سبزیجاتی که دسترنج خود بچه است یا هدیه دادن میوهها و گلهایی که خود او به آنها آب داده، برایش لذتی عمیق به همراه دارد. بعضی از حیوانات خانگی حتی برای نگهداری در آپارتمان هم گزینه مناسبی هستند: کرم ابریشم، بلدرچین، جوجه مرغ و خروس، کبوتر، ماهی و … . فرایند نگهداری و پرورش یک موجود زنده، اعتماد به نفس و مسئولیتپذیری بچهها را رشد میدهد و آنها را با مفاهیمی همچون تولد، تولیدمثل، مرگ و … آشنا میکند. به عنوان یک نکته حاشیهای مهم، از بیماریهای مشترک بین انسان و موجود زنده مدنظرتان آگاه باشید و مراقبتهای لازم را در این زمینه انجام دهید. و نکته بعدی اینکه، حتما خودتان بر روند نگهداری نظارت داشته باشید تا خدای نکرده آسیبی به آن موجود وارد نشود.
محله گل و بلبل
اگر در همسایهها یا فامیل بچههایی همسن و سال فرزند شما هستند، میتوانید آنها را تشویق و حمایت کنید تا فعالیتهای جمعی و مشترک داشته باشند. مثلا برای فامیل یا محله، نشریه هفتگی واقعی یا مجازی تولید کنند و اخبار و اتفاقات را در آن گزارش کنند و عکسهای جالبشان را در آن منتشر کنند. میتوانید در هر دیدار و تجمع خانوادگی، نمایشگاه کوچکی از تولیدات هنری و کاردستیهای بچهها برپا کنید و حتی این تولیدات را به فروش برسانید. مثلا نمایشگاهی از وسایل کاربردی در خانه که با دورریختنیها تهیه شدهاند. حتی بچهها میتوانند با نظارت بزرگترها، کیک و شیرینی و غذا آماده کنند و به دیگران بفروشند. شاید این فعالیتها چندان در عرف ما معمول نباشد، اما اگر برای عملی شدنش تلاش شود، انرژی مثبت و نشاط زیادی به بچهها میبخشد و رشد و غنای زیادی برای آنها به دنبال دارد.
آشتی با یار مهربان
همه همتتان را به کار ببندید تا کتاب و کتابخوانی جایگاه خود را در زندگی فرزندتان پیدا و تثبیت کند. یکی از بهترین اقدامات در این راستا، عضویت بچهها در یک یا چند کتابخانه و مراجعه به آنها برای امانت گرفتن کتاب است. در برنامههایتان بازدید از مکانهای فرهنگی مرتبط با کتاب را بگنجانید: باغ کتاب، پاتوقهای کتاب، کافه کتابها، فروشگاههای بزرگ و جذاب کتاب و … . میتوانید در فعالیتهای جمعی که با بچههای محله یا فامیل ترتیب میدهید، امانت گرفتن کتابهای یکدیگر، مسابقه کتابخوانی، طراحی نمایش براساس قصه یک کتاب داستان و … را نیز داشته باشید.
کلاس خونه ما !
از فرصت حضور فرزندان در خانه برای انتقال مهارتهایتان به آنها استفاده کنید و همدلی ای را که نتیجه این اتفاق است، قدر بدانید. پدران میتوانند برخی کارهای تاسیساتی سبک خانه را همراه با پسران انجام دهند، برای رفتن به تعمیرگاه خودرو با هم همراه شوند، خرید خانه را با آنها انجام دهند و نکات و ظرایف آن را در عمل به آنها بیاموزند و … . مادران میتوانند دختران را دستیارشان در آشپزی و شیرینیپزی کنند، به طور عملی مهارتها و نکات خانهداری و نظافت منزل را به آنها بیاموزند، دانش هنریشان را در قلاب بافی، گلدوزی، خیاطی، کوبلن دوزی، آرایشگری، هنرهای نوین و … به دخترانشان منتقل کنند و …
برنامهنویسی
داشتن یک برنامه مختصر و منعطف که شما و فرزندانتان آن را با مشورت و موافقت هم تهیه کردهاید، میتواند روز شما را از آشفتگی، بلاتکلیفی و سردرگمی نجات دهد. این برنامه میتواند روزانه باشد و هرشب برای فردا تنظیم شود و یا هفتگی باشد؛ میتواند در آن ساعت مشخصی برای فعالیتها اختصاص داده شود و یا تنها به صورت یک چک لیست باشد. آنچه مهم است، وجود یک برنامه است. ابتدا در برنامهتان کلاسهایی را که فرزندتان بیرون از خانه شرکت میکند و زمانهایی را که احتمالا برای تلویزیون و بازی کامپیوتری درنظر گرفتهاید، ذکر کنید. سپس سایر فعالیتهایی را که برای دوران فراغت درنظر گرفتهاید، به اعتدال در روزهای هفته پخش کنید. برای مثال کلاس خانگی آموزش احکام توسط پدر و مادر، خاطرهنویسی، کاردستی خلاقانه و یا هر یک از برنامههایی که در اینجا پیشنهاد داده شد. در این برنامه میتوانید فعالیتهایی همچون اقامه نماز در مسجد یا سرزدن به مادربزرگ و امثال این موارد را نیز بگنجانید. از یاد نبرید که مهم وجود یک برنامه است، عمل نشدن به بخشی از آن در یک روز معمولی و یا نادیده گرفته شدن کامل آن در زمان میزبانی یک مهمانی، هیچ ایرادی ندارد. تمرین نظم ذهنی و مدیریت کارها و وظایف مختلف، یکی از نتایج استفاده از برنامه است.