کودکان مقلدان خوبی هستند. آنها گاهی چنان مو به مو رفتارهای دیگران را تقلید میکنند که موجب تعجب بزرگترها میشوند. از سوی دیگر حس زیباییدوستی، حسی است که در نهاد همه انسانها قرار گرفته است و علاقهمند شدن به زیباییها، یک کشش درونی انسانی است. بدین ترتیب اگر روزی دختر بچه ۵ ساله شما از شما خواست که «مامان! از اونا به چشم منم بزن!» یا «بابا! برای منم رژ بخر!» ، این رفتار را کاملا طبیعی بدانید و هیچ برداشت منفیای از آن نداشته باشید. این رفتار و خواسته کودکان، خصوصا دختربچهها، امری عادی و طبیعی است و تنها لازم است با واکنشی صحیح و متناسب، مدیریت شود تا گذار از این دوره به درستی صورت گیرد و کودک در آن متوقف نشود یا خدای نکرده تاثیرات برخورد نادرست با این خواست طبیعی، در آینده کودک اثر سوء به جای نگذارد.
پیشگیری بهتر از درمان!
به عنوان اولین گام، سعی کنید محیط پیرامون کودک چندان محرک میل به آرایش نباشد. دقت کنید وسایل آرایش مختلف و رنگارنگ جلوی دید و در دسترس دختربچه شما نباشد تا ناخودآگاه جذب این همه تنوع و گوناگونی نگردد. آراستگی مادر در محیط خانه، امری لازم است، اما مادر میتواند این آراستگی را از طریق تمیزی و پیراستگی، پوشش مرتب، موهای حالت داده شده و آرایشی ملیح به دست آورد و از آرایش زیاد و غلیظ خودداری کند. یکی از ریشه های علاقهمندی کودکان به آرایش، جالب بودن فرایند آرایش کردن برای آنهاست. این فرایند برای بعضی بچهها، عملیاتی شبیه به نقاشی کردن یا یک بازی جذاب جلوه میکند. بنابراین یکی دیگر از راهکارهای پیشگیری، آن است که کودکان مراحل انجام آرایش را نبینند و تنها با نتیجه آن که صورت آرایش شده است، مواجه شوند.
گزینههای روی میز
اگر دختر خردسال شما تمایل به آرایش پیدا کرده است، میتوانید با گفتن جملاتی همچون «این وسیلهها برای ماماناست، برای بچهها نیست»، «صورت زیبای شما نیازی به این چیزا نداره»، «این مواد برای پوست لطیف شما مضره» و مواردی از این دست، سعی در منصرف کردن او از خواستهاش داشته باشید. مراقب باشید که این جملات را به صورتی کاملا معمولی و بدون حساسیت ویژه بگویید تا زمینه حساس شدن کودک را فراهم نکند. همچنین میتوانید جایگزینهای مشابهی را به او پیشنهاد کنید تا پاسخگوی میلش به آرایش کردن باشد. مثلا برایش رنگ گریم کودکان بخرید و صورتش را به شکلهای فانتزی طراحی کنید و به خود او هم اجازه دهید طرحهایی که دلش میخواهد را با این رنگها، روی صورتش پیاده کند. یا میتوانید در قالب آرایشگربازی به او اجازه دهید صورت شما یا عروسکش را آرایش کند. لاکهای کودکانه رنگارنگ، کرم ضدآفتاب یا مرطوبکننده کودکان، چربکنندههای بدون رنگ لب، وسایلی هستند که میتوانید برای دختر خردسالتان بخرید تا میل او به زیبایی و رنگارنگی و یا انجام عملیات و فرایند آرایش، پاسخ داده شود.
با اجازه بزرگترها !
درصورتیکه او همچنان مصر بود و ابراز تمایل به آرایش کردن داشت، میتوانید این اجازه را به او بدهید. باز هم خیلی عادی و معمولی برخورد کنید، گویی اجازه استفاده از برس خودتان را به او دادهاید. برای این کار بخشی از لوازم آرایش خود را درجایی دردسترس، مثلا میز اتاق، قرار دهید و به فرزندتان بگویید اگر مایل بود میتواند از این وسایل استفاده کند. توجه داشته باشید که این وسایل متعلق به شما هستند و شما لوازم آرایش اختصاصی برای کودکتان نمیخرید. ابزارهایی که در دسترس کودک قرار میدهید، نباید پرتعداد و متنوع باشند و تنها چند قلم وسیله اصلی کافی است. رفتار شما باید به گونهای باشد که دختربچه شما، بدون ترس و پنهانکاری از این ابزار استفاده کند و این احساس در او نباشد که دارد عملیات ویژهای را انجام میدهد. شما میتوانید بسته به روحیه فرزندتان و شرایط خانوادگیتان، قوانین مشخصی را برای آرایش کودکتان در ذهن داشته باشید. تا جای ممکن سعی کنید این قوانین را اعمال کنید، نه اعلام، تا زمینه مقاومت و حساسیت کودک فراهم نشود. هرچند احتمالا در مواردی مجبور به اعلام آنها خواهید شد. این قوانین میتواند شامل مکان و زمان استفاده از لوازم آرایش باشد. برای مثال فقط در خانه، یا فقط در حضور زنان و مهمانیهای زنانه، یا در مواقعی که نامحرمی حضور ندارد و … .
زشت و زیبا
وقتی کودکتان در خانه آرایش میکند، تا جای ممکن بیتفاوت باشید و واکنش خاصی به او نشان ندهید. البته احتمالا او از شما درمورد زیبا شدنش سوال خواهد پرسید. شما نباید وانمود کنید که او زشت شده است، او خود را در آن قالب زیبا میبیند، پس یا گمان میکند که شما زیبایی را تشخیص نمیدهید، یا به شما بیاعتماد میشود و احساس میکند که به او دروغ میگویید. البته از آن طرف، قرار نیست به او بگویید که بسیار زیبا و پرفروغ شده است؛ در پاسخ به سوال او بگویید « خودت قشنگی دختر گلم!»، «چشمهایی که خدا به دختر ما داده، خیلی زیبا و جذابه»، «ما خود دخترمونو دوست داریم و از دیدن روی ماهش کیف میکنیم» و … . در واکنشهایتان به گونهای برخورد نکنید که قوه زیباپسندی و قابلیت زیباییآفرینی فرزندتان تخریب شود، او در آینده به این قوه نیاز دارد. دخترتان باید در عکسالعملهای شما و در الگوی رفتاری که از مادرش اخذ میکند، به مرور متوجه شود که اصل آرایش بد و ناپسند نیست بلکه آنچه از منظر عقل و شرع مذموم است، بیجا و بیموقع آرایش کردن است و این کار قاعده و قانون و جا و مکان خاص خود را دارد.
لطفا مرا ببینید!
در کنار مدیریت خود موضوع، لازم است ریشههای این گرایش را نیز بررسی کنید. یکی از علل، میتواند بیکاری کودک باشد. بچهای که وقتهای آزادش با بازی و فعالیتهای مناسب با گروه همسالش پر میشود، فرصت چندانی برای توجه به این مشغولیتهای بزرگسالان ندارد. بیکاری و بیبرنامگی آفت تربیت فرزندان ماست. یکی دیگر از بسترهای ایجاد و تشدید چنین گرایشی، وجود الگوهای نامناسب است. کودکی که زیاد در موقعیتهای زنانه قرار میگیرد و مکررا بزرگسالانی را میبیند که در حال آرایش یا آرایش کرده هستند، بیشتر به این موضوع توجه نشان میدهد. همچنین همسالان و همبازیهایی که اهل آرایش باشند و یا در این زمینه بیش از اندازه گفتگو کنند، میتوانند زمینهساز گرایش دختربچه به آرایش باشند. جلب توجه و محبت از اطرافیان نیز، میتواند در این زمینه موثر باشد. چنانچه به این نتیجه رسیدید که نیاز فرزند شما، از این جهت است، سعی کنید در سایر زمینهها و کارهای مثبت او، توجه بیشتری را به او بذل کنید. خصوصا توجه و مهربانی و تشویق پدران، از اهمیت بالایی برای دختران برخوردار است و لازم است که آنها از این جهت سیراب گردند. ضمنا شما میتوانید زمینههایی را برای جلب توجه فرزندتان فراهم کنید تا نیاز او به جذابیت ظاهری، به طریق درستتری برآورده شود، برای مثال با تزیین و آراستگی موها، استفاده از گلسرها و سنجاق سینهها و تزینات مختلف، پوشیدن لباسهای جذاب و زیبا و … .
در جستجوی زیبایی
مسیری که تربیت فرزندان طی میکند، باید به گونهای باشد که در نوجوانی و بزرگسالی، به درک زیباییهای معنوی و روحی نایل شوند. اگر زمینه برای شکوفایی فطرت فراهم باشد، فطرت زیباییطلب و خداجوی انسان، این مسیر را به درستی طی میکند و در نظام ارزشی فرد، هر چیزی در جای خود قرار میگیرد، نه بالاتر، نه پایینتر. چه خوب است که با رسیدن به سن نوجوانی، فرزند شما دریابد که میتواند سراغ زیباییهای متعالیتری برود و حتی با آنها مرکز توجه قرار گیرد. کتابخوانی، علمآموزی، خیررسانی و فعالیت در امور خیریه، آفرینشهای هنری و … مثالهایی از این زیباییهای متعالیتر هستند. در شکلگیری این منظومه فکری، الگوی رفتاری پدر و مادر بسیار مهم است. چنانچه مادر نگرش درستی به زیباییهای ظاهری از جمله آرایش داشته باشد و آن را به حد لازم و در موقعیت درست به کار ببرد، و در جای دیگر، علایق بالغانه خود به زیباییهای معنوی و برتر را نیز نشان دهد، این الگو تاثیر خود را برنوجوان میگذارد. همچنانکه اگر مادری بیش از اندازه تحت تاثیر زیبایی ظاهری، لباس فاخر و گرانقیمت و آرایش چشمگیر دیگران باشد، این امر به صورت یک ارزش در ذهن فرزندش جای میگیرد و در نوجوانی خود را بروز میدهد.